Alles hangt met alles samen. Keuzes die lokaal worden gemaakt stoppen immers niet bij de gemeentegrens maar hebben een (wereld)wijde invloed. Daarnaast zijn voedsel-, water en energiestromen sterk met elkaar verbonden en heeft een interventie in het ene systeem een sterke invloed op de andere systemen. Binnen het GLOCULL-project wordt onderzoek gedaan naar de ‘Food-Water-Energy Nexus’ en wat de impact van lokale verduurzamingsinitiatieven kan zijn op verschillende schaalniveaus. Platform31 interviewde onderzoeker en coördinator Astrid Offermans van de Universiteit Maastricht over het VerDuS SURF-onderzoeksproject GLOCULL.
Wat onderzoekt GLOCULL precies?
GLOCULL start vanuit lokale stedelijke initiatieven en innovaties voor het verduurzamen van voedsel, energie of waterstromen en kijkt vervolgens wat voor impact deze initiatieven hebben op alle drie de stromen op verschillende schaalniveaus. Ons uiteindelijke doel is het ontwikkelen van een simpele tool voor beleidsmakers waarmee ze samen met betrokken stakeholders tot betere beslissingen kunnen komen. We willen mensen een bredere kijk meegeven door ze een afwegingskader mee te geven. Wat is de impact van beleidsinterventies op al deze systemen?
Hoe doen jullie dat dan?
We ontwikkelen onze tool in verschillende stappen en testen ze in verschillende ‘urban living labs’. We doen samen met onze wetenschappelijke partners onderzoek in zeven urban living labs in verschillende landen. Bij elk lab staat een ander type initiatief centraal: van het combineren van zonnepanelen met het verbouwen van gewassen in Wenen, tot de ontwikkeling van groentetuinen in de sloppenwijken nabij Kaapstad. In de Nederlandse case in Kerkrade, SUPERLOCAL, staat het ontwikkelen van een lokaal, gesloten watersysteem in een renovatiewijk centraal. Uiteindelijk willen we komen tot een tool die in al deze verschillende contexten bruikbaar is.
Uit welke stappen bestaat het onderzoek?
We zijn begonnen met het ontwikkelen van een gezamenlijke onderzoeksmethodologie. Nu bouwen we aan een model: wat zijn de sleutelinteracties tussen voedsel, water en energie? Dat wil zeggen: Welke interacties hebben een grote impact? Welke interacties brengen grote risico’s met zich mee? En voor welke interacties is de impact nog heel onzeker? Het model laat zien hoe deze verschillende interacties, op verschillende schaalniveaus, met elkaar samenhangen.
De volgende stap is om dit ingewikkelde model te vertalen naar een simpele tool waar beleidsmakers samen met betrokken stakeholders mee aan de slag kunnen in de urban living labs. De stakeholders uit de urban living labs zijn nauw betrokken bij het ontwikkelen van de tool. Welke vragen willen zij beantwoord zien? Welke afwegingen zijn voor hen belangrijk? Door het testen van de tool in de verschillende urban living labs wordt de tool vervolgens verder ontwikkeld.
Urban living labs, wat zijn dat dan eigenlijk?
In een urban living lab draait het om het gezamenlijk leren met de betrokken stakeholders. De labs hebben een experimenteel en open karakter. Niet de uitkomst maar het leren staat centraal. Dit betekent dat niet alleen het proces open is maar dat ook de uitkomst niet vaststaat. Erg spannend dus! Het unieke samenspel tussen de verschillende stakeholders in iedere case is daarbij heel belangrijk We willen niet tot één oplossing komen maar wel handvatten bieden die beleidsmakers helpen om verschillende opties af te wegen. Met daarbinnen aandacht voor de verschillen in bestuur, wet- en regelgeving en in hoe mensen met elkaar samenwerken. De tool moet mensen in de praktijk helpen om met elkaar tot nieuwe oplossingen te komen.
Om welke nieuwe oplossingen draait het bij SUPERLOCAL ?
Bij SUPERLOCAL wordt een lokaal, geheel gesloten watersysteem ontwikkeld in de wijk Bleijerheide die momenteel wordt geherstructureerd. Hierbij werken vier verschillende organisaties nauw samen: de woningbouwcorporatie, het drinkwaterbedrijf, het afvalwaterbedrijf en de gemeente Kerkrade. Doel is om zowel bij te dragen aan klimaatadaptatie als aan de vermindering van het gebruik van water en energie. Nieuwe oplossingen zijn bijvoorbeeld het hergebruiken van de warmte uit het afvalwater (bijvoorbeeld vanuit de douche), het vermalen van voedselresten en het gebruik van vacuümtoiletten voor het produceren van biomassa voor verschillende landbouwtoepassingen.
En hoe kan jullie tool hier straks aan bijdragen?
Het gezamenlijk ontwikkelen van de tool helpt om zowel de betrokken organisaties als toekomstige bewoners te laten zien wat verschillende initiatieven binnen het project kunnen opleveren. Op basis daarvan kunnen gezamenlijke beslissingen gemaakt worden. Alle stakeholders zien de noodzaak om tot een duurzame leefomgeving te komen, maar daarnaast spelen er verschillende doelen en belangen. Tevens heeft ieder een eigen interpretatie van wat duurzaamheid nou is, of zou moeten zijn. Het project dient als een strategische investering maar ook de betaalbaarheid en aantrekkelijkheid voor de lokale bevolking is van belang. Meer inzicht in de impact van bijvoorbeeld het gebruik van een voedselrestenvermaler zorgt voor betere beslissingen en meer commitment, omdat je weet wat het oplevert. Het onderzoek kan daarnaast ook onderbouwen of nieuwe regelgeving nodig is voor de toepassing van bepaalde nieuwe technologieën door inzichtelijk te maken wat dit gebruik kan opleveren. Bijvoorbeeld bij het gebruiken van omzetten van regenwater naar drinkwater.
Heel interessant! Voor welke gemeenten en beleidsmakers is dit onderzoek relevant?
Het onderzoek en de tool zijn relevant voor elke beleidsmaker die breder wil kijken naar de impact van concrete, lokale interventies op het gebied van voedsel, water of energiestromen. De generieke tool die we gaan ontwikkelen is uiteindelijk te gebruiken als afwegingskader bij lokale duurzaamheidsinitiatieven in heel veel verschillende contexten. Zoals de verschillende urban living labs ook laten zien, kan het om uiteenlopende initiatieven gaan. We bieden geen kant en klare antwoorden, maar wel duidelijke handvatten om zo samen met andere stakeholders tot nieuwe oplossingen te kunnen komen.
Meer informatie
Het GLOCULL-project maakt onderdeel uit van de call Sustainable Urbanisation Global Initiative (SUGI) Food-Water-Energy Nexus van JPI Urban Europe. De Nederlandse onderdelen hiervan maken deel uit van VerDuS SURF. Het doel van dit programma is om onderzoek te doen naar uitdagingen in het voedsel-, water- en energiesysteem voor een duurzame verstedelijking.
- Projectpagina GLOCULL
- Website GLOCULL
- Podcast van het GLOCULL-onderzoek waarin professor Joop de Kraker en ‘actie-onderzoeker’ Diederik van Duuren van Maastricht University vertellen over hun onderzoek
- Website urban living lab SUPERLOCAL
