Eerlijke elektrificatie

De energietransitie is een onontkoombare opgave in de komende jaren die zich uitstrekt tot het mobiliteitssysteem. Elektrisch vervoer wordt hierbij gezien als een belangrijke component. Het is onduidelijk hoe rechtvaardig de transitie naar elektrisch vervoer is: zijn de kosten en baten eerlijk verdeeld, wordt iedereen voldoende gehoord en kan iedereen in voldoende mate meebeslissen? De onderzoekers van het project ‘Inclusive Transition towards Electric Mobility’ (ITEM) proberen deze vragen te beantwoorden met onderzoek in Nederland, Noorwegen, het Verenigd Koninkrijk en Polen.

Dick Ettema is is hoogleraar Urban Accessibility and Social Inclusion bij het departement Human Geography and Spatial Planning aan de Universiteit Utrecht. Hij is ook directeur van het onderzoeksprogramma Urban Futures. Hij doet als Nederlandse onderzoeker mee in het Europese ITEM-consortium en werkt samen met projectleider Tanu Priya Uteng in Oslo. Ettema: ‘We onderzoeken effecten van private en gedeelde elektrische mobiliteit in Oslo, Utrecht, Bristol en Poznań. Het gaat hierbij niet alleen om elektrische auto’s, maar ook om e-bikes en stepjes. We kijken naar hoe rechtvaardig en inclusief de huidige transitie naar elektrisch vervoer is in termen van verdeling van baten, wiens behoeften bediend worden en wie meebeslist. Op basis van onze bevindingen zullen we aanbevelingen formuleren over hoe een rechtvaardig beleid voor de overgang naar elektrisch vervoer kan worden ontwikkeld en geïmplementeerd. We voeren het onderzoek uit door analyse van bestaande databases en publicaties en door kwalitatief onderzoek onder huishoudens en individuen.’

Draagvlak voor verduurzaming
Het is een enorm breed consortium met allerlei publieke en private partijen, vertelt Ettema. ‘Er zijn naast universiteiten ook lokale overheden betrokken en verder bedrijven voor deelmobiliteit, elektrische mobiliteit – waaronder bedrijven die voor de elektrische laadinfrastructuur zorgen – en openbaar vervoer. Met elkaar hopen we beter inzicht te krijgen in de mate waarin, en de wijze waarop verschillende groepen baat hebben – of juist niet – bij de transitie naar elektrisch vervoer, en welke rol beleid daarin kan spelen.
Bij oneerlijke baten moet je bijvoorbeeld denken aan het feit dat dure elektrische voertuigen nog eens extra gesubsidieerd worden en dat kwetsbare groepen vaak een kennisachterstand hebben, bijvoorbeeld met betrekking tot subsidies. Stedelijke en nationale beleidsmakers kunnen zo een inclusiever beleid ontwikkelen, dat bijdraagt aan draagvlak voor verduurzaming in mobiliteit.’

Naast zijn deelname in ITEM leidt Ettema COCOMO, een ander project dat gehonoreerd werd in het kader van de ENUAC-call. ‘Het zijn beide erg mooie projecten, waar veel enthousiasme in zit, omdat ze zowel heel actueel en relevant zijn, maar ook aanleiding geven tot wetenschappelijke en theoretische vernieuwing.’