U-SMILE | mobilisten prikkelen tot ander gedrag

Stedelijk autogebruik veroorzaakt problemen zoals files en milieuvervuiling. Prijsbeleid is een efficiënt en effectief instrument om files te verminderen, maar er is onvoldoende draagvlak voor belastingen en vormen van belonen zijn duur. U-SMILE ontwerpt en onderzoekt experimenten met budgetneutrale mengvormen van belastingen en beloningen, waaronder verhandelbare spitsrechten. De hoofdonderzoeksvraag van U-SMILE luidt: Welke ‘slimme’ maatregelen kunnen we ontwikkelen ter beïnvloeding van het gedrag van automobilisten met het oog op filevermindering?

Economen, psychologen, verkeersingenieurs en beleidsanalisten bundelen hun krachten om het fileprobleem op te lossen. Het project is sterk geworteld in de stedelijke realiteit, omdat de case studies een gezamenlijke inspanning is van de universiteiten met de Amsterdamse Zuidas, Rotterdam, Groningen, en het Amsterdam ArenA gebied. Co-creatie zit daarmee in de genen van het project. Het innovatieve van U-SMILE is gelegen in het ontwikkelen, toetsen, evalueren en analyseren van ‘slimme’ maatregelen die gedrag kunnen beïnvloeden. Deze ‘slimme’ maatregelen omvatten een vernieuwende mix van negatieve en positieve financiële prikkels omvatten, waardoor een aantal van de belangrijkste nadelen van de prijsstelling (met name een zeer beperkte acceptatie) en belonen (met name de beperkte budgetten en geïnduceerde vraag) omzeilen. Daarnaast zijn deze maatregelen ook technologisch gezien sterk innovatief: zowel conceptueel (bijvoorbeeld door de introductie van verhandelbare vergunningen), als technologisch (bijvoorbeeld door het koppelen van real-time identificatie van geautomatiseerde voertuigen aan virtuele marktomgevingen). U-SMILE levert een belangrijke bijdrage aan het verbeteren van de kwaliteit van leven: minder files betekent dat de mensen minder in de file staan, en sneller van A naar B gaan. Het slimmer gebruiken van de huidige infrastructuur leidt tot minder (nieuwe) aanleg van asfalt. Ook economisch gezien levert ingrijpen in het fileprobleem winst op, zowel voor de transportsector als voor de gemiddelde burger. U-SMILE sluit nauw aan bij mobiliteitsprojecten in steden, en daarmee bij het IenW-programma “Beter Benutten”.

Op de website van U-SMILE staat een actueel overzicht van alle Nederlandstalige en Engelstalige publicaties, ook in vakbladen en dagbladen e.d.

Verkorte impressie walkshop ‘Te koop: het recht om te rijden in de spits en te parkeren in de stad’ , Dag van de Stad, 28 oktober 2019

Ymkje de Boer (VerDuS) organiseerde samen met Martine de Vaan (Weeting) en input van Erik Verhoef een walkshop over het concept verhandelbare rechten. Ymkje heette namens VerDuS de deelnemers welkom. Via twee korte video’s legde hoogleraar Erik Verhoef kort het systeem uit en gaf hij aan hoe een virtuele proef met verhandelbare parkeerrechten in 2018 uitpakte. Het systeem bleek te werken. Maar wat is de eerste indruk van de deelnemers aan de walkshop? Zij werden verdeeld in een groep beleidsmakers en een groep burgers/mobilisten. Twee aanwezige ondernemers vormden een derde groepje (‘Bedrijfsleven’).

We gingen onder leiding van Martine de Vaan naar buiten, waar vervolgens tijdens het wandelen over drie verschillende vragen werd nagedacht en gesproken. Het onderwerp verhandelbare rechten bleek heel veel los te maken. Er waren zowel voorstanders van deze manier van denken als tegenstanders. De voorstanders zagen er een zeer bruikbaar en slim middel in om de schaarse ruimte beter te verdelen en te gebruiken; goed bruikbaar voor allerlei situaties waarin de ’tragedy of the commons’ speelt. Andere deelnemers hadden het idee dat de tijd er nog niet rijp voor zou zijn en dat er nog heel goed over de uitvoering moet worden nagedacht. Weer anderen associeerden de benadering met (vrije markt)handel en geld. Het leek hen niet goed voor groepen die minder te besteden hebben of die buiten het systeem staan. Weer anderen waren van menig dat andere vormen van beleid effectiever zouden zijn om tot een meer rechtvaardige verdeling va de ruimte te komen. Al met al zette de walkshop de deelnemers flink aan het denken over nieuwe manieren waarop schaarse ruimte beter te verdelen is.

Lees hier een korte impressie met links naar de gehouden presentaties van de slotbijeenkomst op 25 maart 2021.

In oktober 2021 brachten de U-SMILE-onderzoekers een samenvattende slotpublicatie uit in de vorm van een reeks artikelen in het Tijdschrift Vervoerwetenschap.