Buitenlandse casussen als spiegel voor een nieuwe Nederlandse ruimtelijke ordeningspraktijk

Ruimtelijk ontwerpers als grenswerkers in transformaties naar een duurzame leefomgeving

In het licht van de benodigde transformatie naar een duurzame leefomgeving zetten de Nationale Omgevingsvisie (NOVI) en de nieuwe Omgevingswet in op intensieve samenwerking tussen stakeholders. Ruimtelijk ontwerpers zijn potentieel cruciale grenswerkers die deze samenwerking stimuleren en verschillen overbruggen. Dit project onderzoekt de rollen en kritische condities voor ruimtelijk ontwerpers als grenswerkers.

Het consortium
Dr. Margo van den Brink, dr. ir. Terry van Dijk, dr. ir. Annet Kempenaar (allen Rijksuniversiteit Groningen) en Henk Ovink, Special Envoy for International Water Affairs

  • Het project kort samengevat

    De ruimtelijk ontwerper in een verbindende rol

    De nieuwe Omgevingswet en de NOVI zetten in op een cultuurverandering richting op maat gesneden afwegingen en vroegtijdige en intensieve samenwerking tussen stakeholders. In het realiseren van de ruimtelijke transformaties waar Nederland voor staat, is een potentieel cruciale rol weggelegd voor ruimtelijk ontwerpers als grenswerkers. Welke verbindende rollen kunnen ruimtelijk ontwerpers op zich nemen en hoe zou hun grenswerk institutioneel en organisatorisch het beste vormgegeven kunnen worden? Dit zijn de vragen die Margo van den Brink (RUG) met haar collega’s probeert te beantwoorden.

    Op weg naar een duurzame leefomgeving die, onder meer CO2-neutraal, inclusief en klimaatbestendig is, staat Nederland aan de vooravond van ingrijpende ruimtelijke transformaties. Tegelijkertijd blijft het verbeteren van de ruimtelijke kwaliteit een belangrijke opgave, net als het hanteren van water als ordenend principe op alle schaalniveaus. Van den Brink: ‘Wat wij willen achterhalen, zijn praktische en toepasbare inzichten over de manier waarop ruimtelijk ontwerpers bij al deze processen kunnen fungeren als een soort verbinder. We zullen deze inzichten breed verspreiden, zodat verschillende professionals hun voordeel ermee kunnen doen.’

    Het onderzoek bestaat uit twee delen, vertelt Van den Brink verder. ‘We doen een vergelijkende internationale casestudie van ‘grenswerken’ door ruimtelijk ontwerpers in vier verschillende cases. Twee hiervan zijn gericht op rivierverruiming: ‘Ruimte voor de Rivier’ in Nederland en ‘Water as Leverage’ in Semarang, Indonesië. De ander twee draaien om stedelijke klimaatadaptatie: het Sigma plan in België en één van de deelgebieden van ‘Rebuild by Design’ in de Verenigde Staten. Via deze cases, elk met een specifieke context, krijgen we inzicht in de rollen en kritische institutionele en organisatorische condities voor grenswerken door ruimtelijk ontwerpers.’ Deel twee bestaat uit een discussie in een focusgroep met Nederlandse ruimtelijke ordeningsprofessionals. ‘We reflecteren dan op de resultaten van de vier casestudies en zullen praktische aanbevelingen formuleren voor de inzet van ruimtelijk ontwerpers als grenswerkers in een nieuwe Nederlandse ruimtelijke ordeningspraktijk.’

    Praktijkpartners spelen een belangrijke rol in dit project. Allereerst maakt Henk Ovink, Special Envoy for International Water Affairs, deel uit van het onderzoeksconsortium. Verder zullen met name ruimtelijke planning- en ontwerpprofessionals, werkzaam bij overheden en adviesbureaus, nauw worden betrokken tijdens de uitvoering van het onderzoek – als interviewpartners en als deelnemers aan de focusgroep.

  • Eindrapport (oktober 2021)

    In oktober 2021 verscheen het eindrapport van het project (PDF).