Circulair Potentieel

Amsterdam wil en moet bouwen. Een beetje uitbreiden, maar vooral bestaande gebieden transformeren en verdichten. Het riool in grote delen van de stad moet worden vervangen. Het vereiste tempo van die vervangingsopgave ligt veel hoger dan Waternet op dit moment kan realiseren. Amsterdam wil aardgasvrij. Dat vereist een omschakeling naar andere energiebronnen. De verdrievoudiging van het energienetwerk die dat vergt, is voor netwerkbeheerder Alliander onmogelijk in een ‘business as usual’-model te bereiken. En de stad, Waternet en Alliander ambiëren ook nog circulariteit te bevorderen. Het is duidelijk dat de stad de komende jaren op de schop moet, en grondig. De opgaven van de verschillende partijen zijn echter dusdanig groot, dat individueel oppakken niet meer tot de mogelijkheden behoort.

Daarom hebben Waternet en Alliander een traject geëntameerd waarin met alle relevante actoren gezocht wordt naar een hele nieuwe aanpak. Welke kansen liggen er als je aanleg en vervanging van nutsinfrastructuren koppelt? Wat impliceert het koppelen van infrastructuur voor de rolverdeling tussen de verschillende betrokken partijen? Wat moet er vooral in publieke handen blijven, en waar liggen mogelijkheden in de markt? Hoe betrek je burgers bij een proces van toekomstige stadsontwikkeling? Het zijn vragen waarop we in cocreatie-traject antwoorden op proberen te ontwikkelen. Antwoorden die een directe weerslag kunnen hebben op de inrichting van de stad.

Michaela Hordijk en John Grin, beide verbonden aan het Centre for Urban Studies (CUS) van de Universiteit van Amsterdam en het Kennisactie programma water faciliteren de sessies met de betrokkenen. In het kennisactieprogramma participeert ook het Waterschap Zuiderzeeland. Daar waar in Amsterdam een kernvraag is hoe binnen de centraal georganiseerde bestaande infrastructuur decentrale innovaties kunnen worden ingepast, wordt in Oosterwold geworsteld met de vraag hoe individueel particulier initiatief kan worden opgeschaald. Zowel in Amsterdam als in Oosterwold spelen energie en grondstofwinning uit de watercyclus een grote rol bij het zoeken naar de koppelkansen.

De eerste resultaten van het co-creatietraject zijn gedeeld; ook is de kennisuitwisseling met Zuiderzeeland gestart. Het cocreatie-traject moet bijdragen aan de transformatieopgave in de Metropoolregio Amsterdam. Via het project wordt de ontwikkeling van een postacademische cursus ’Systeemtransitie’ ondersteund.

Duurzame gebiedsontwikkeling vereist ‘systeeminnovatie’. Maar wat houdt dat precies in? Hoe werk je daar eigenlijk aan? En wat kom je dan allemaal tegen? In september 2019 wijdde het project Circulair Potentieel | Koppelkansen Water en Energie in de Metropoolregio Amsterdam hier een workshop Reflexief Interactief Ontwerpen (RIO) aan. RIO is de wetenschappelijke methodiek die de gemeente Amsterdam, Waternet en Liander gebruiken om samen tot slimme, integrale oplossingen te komen voor de diverse transitie-opgaven in de Metropoolregio Amsterdam. Lees hier een impressie.

Het project deed mee aan een een roadshow van het onderzoeksprogramma ‘Water in de Circulaire Economie’ (WiCE), een initiatief van de Nederlandse en Vlaamse drinkwaterbedrijven en KWR. WiCE heeft als doel een bijdrage te leveren aan de maatschappelijke opgaven in het kader van de circulaire economie, klimaatadaptatie en transitie naar een duurzame energievoorziening.

Lees de impressie en bekijk de video op de website van KWR Water.

Tijdens de VerDuS Pop Up Meeting op 3 februari 2020 gaf Joeri Naus een presentatie waarin hij de resultaten van het project handzaam samenvatte (PDF).

De onderzoekers brachten een beleidssamenvatting uit in oktober 2020 (PDF).